با وجودی که دسته‌بندی قطعی درباره‌ی انواع ژانر کتاب وجود ندارد و بسیاری از ژانرهای کتاب با یکدیگر هم‌پوشانی دارند، اما معمولاً ژانرهای زیر را زیاد می‌‌بینیم و می‌شنویم. اگرچه اکنون بیش از سه قرن است که ژانر را به عنوان یکی از کلمات زبان انگلیسی پذیرفته‌اند، اما اصل این کلمه فرانسوی است و ریشه لاتین آن به کلمه‌ی Genus باز می‌گردد (+). رایج است که در معرفی کتاب، ژانر آن را هم مشخص می‌کنند تا خواننده در مورد خریدن یا نخریدن کتاب بهتر تصمیم بگیرد و نیز، انتظاراتش از کتاب واقع‌بینانه‌تر باشد. کلمه‌ی Gender (جنسیت) هم از همین ریشه‌ی لاتینی است و می‌توان گفت غالب واژه‌هایی که از ریشه‌ی Genus ساخته شده‌اند برای دسته‌بندی به کار می‌روند.
در مقابل، High-fantasy به داستان‌های تخیلی‌ای گفته میشود که اساساً در جهانی غیرواقعی شکل گرفته‌اند و سهم دنیای واقعی در آنها ناچیز است. صرفاً به عنوان دو نمونه، Low-fantasy به داستان‌ها و فیلم‌های تخیلی‌ای گفته میشود که المان‌هایی جادو و تخیل در آنها وجود دارد. عاشقانه‌های تاریخی، عاشقانه‌های جنسی و عاشقانه‌های جنایی، تنها نمونه‌هایی از ژانرهای زیرمجموعه‌ی ژانر عاشقانه هستند. با این حال، برخی از ژانرها بیشتر جاافتاده‌اند و تصویر نسبتاً شفافی از آنها در ذهن مردم و منتقدان شکل گرفته است. مثلاً وقتی از یک فیلم در ژانر عاشقانه حرف می‌زنیم، همه کمابیش می‌دانیم چنین فیلمی چه نوع محتوا و داستانی دارد.
هیچ نوع دسته‌بندی شفاف و مشخصی در مورد ژانرها وجود ندارد که همه‌ی صاحب‌نظران روی آن اتفاق‌نظر داشته باشند. در کنار ژانرهای سینمایی، یکی دیگر از جاهایی که مفهوم ژانر بسیار به کار می‌رود، حوزه‌ی کتاب و کتابخوانی است. اما گروه دیگری ترجیح میدهند ژانر روانشناسی و ژانر اقتصاد را زیرمجموعه‌ی ژانر علوم اجتماعی در نظر بگیرند. به شکل مشابه، ژانر اجتماعی و ژانر اکشن و ژانر کمدی هم در فیلمها شناخته‌شده‌اند و چارچوب مشخصی دارند. مثلاً برخی ژانر روانشناسی و ژانر اقتصاد را مستقل از ژانر علوم اجتماعی و هم‌سطح آن در نظر می‌گیرند. یا به عنوان مثالی دیگر، برای ژانر فانتزی (تخیلی) هم ژانرهای زیرمجموعه‌ی متعددی تعریف میشود.
▪ برای گروه تولید ، معیارهای ژانری فراهم کننده الگویی مطلوب است که عرضه سریع محصولات مرغوب را تسهیل می کند: فیلم نامه نویسان ، فیلم نامه هایشان را در رابطه با فرمول های داستانی و انواع شخصیت مرتبط با آن ژانر خاص در نظر می گیرند ، موسسات نقش یابی بهتر قادرند تا تیپ های ظاهری و مهارت های بازیگری مورد نیاز فیلم را پیش بینی کنند، عوامل زیبایی شناختی فیلم ( کارگردان ، فیلم بردار ، طراح صحنه ، آهنگ ساز و. در صنعت فیلم , نظام ژانری و ژانرها مفاهیمی انتزاعی هستند که بر اساس توافقی اعلام نشده بین سازندگان و تماشاگران بنا شده اند ژانر مجموعه ای از قواعد برای ساختار روایی و تصویری فیلم ها شکل می دهد که هم برای فیلم ساز و هم برای بیننده آشنا هستند در واقع این خود فیلم ها هستند که به طور ضمنی مفاهیم ژانری را موجودیت می بخشند.
صنایع سینمای نو پا و در حال تکامل معمولا ژانرهای فیلم ضعیفی دارند ، در حالی که فیلم های ژانر را یا صنایع سینمای کمال یافته می سازند ، مانند آنهایی که درآمریکا ، فرانسه ، آلمان و ژاپن و در زمان جنگ وجود داشتند ، یا صنایع بزرگی که در وهله اول مخاطب ملی یا منطقه ای را مد نظر دارند مانند سینمای چین و هند. واژگان ژانری سینمای اولیه معمولا از اصطلاحات ادبی و تئاتری اخذ شده بودند ( مانند « کمدی » و « رمانس » ) یا صرفا دستمایه را توصیف می کردند ( مانند « فیلم های جنگی » ) ، اما واژگان ژانری سال های بعد اغلب از تجربیات مختص سینما به دست آمده بودند ( مانند « فیلم تروکاژی » ،« فیلم انیمیشن » « فیلم خبری» ).
رشد تولید فیلم ژانر معمولا با حرکت از ایده های محتواگرایانه راجع به ژانر شروع می شود و به سوی تعاریفی مبتنی بر مایه های تکرار شونده حرکت می کند ، مانند: تکرار پیرنگ ها ، الگوهای تصویری همیشگی ، ترکیب های روایی استاندارد شده و قراردادهای پیش بینی پذیر. در حالی که ژانرهای در حوزه متون ادبی در وهله اول واکنشی بودند به پرسش های نظری یا به نیازهای عملی برای طبقه بندی ، واژگان ژانری سینمای اولیه در واقع نوعی زبان ارتباطی اختصاری رایج میان توزیع کنندگان و نمایش دهندگان فیلم ها بودند. صنعت سینمای آمریکا ژانرهای نیرومندی را به مدت بیش از نیم قرن به مخاطبان در سرتاسر جهان تحمیل کرده است ، در حالی که صنایع ملی دیگر کمابیش از لحاظ کمیت عقب تر هستند و به این اندازه مدون و قاعده مند نشده اند.
آموزش مفاهیم فیلم: ﻣﻔﻬﻮﻡ ﮊﺍﻧﺮ ﻓﻴﻠﻢ
ﮐﻮﭼﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ، ﺍﻧﺒﺎﺭﻫﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ ﻭ ﻣﺘﺮﻭﮎ، ﮐﺎﻓﻪ ﻫﺎ، ﺑﺎﺭﻫﺎﯼ ﭘﺮﺩﻭﺩ ﻭ ﮐﻼﺏ ﻫﺎﯼ ﺷﺒﺎﻧﻪ، ﺍﺗﺎﻕ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﺭﻳﮏ ﮐﻪ ﮔﺮﺩ ﻭ ﻏﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﯼ ﺁﻥ ﻣﻮﺝ ﻣﯽ ﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺭﻳﮑﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﺭ ﺍﺯ ﻻﯼ ﭘﺮﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﺮﮐﺮﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﯽ ﺧﺰﺩ، ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺩﺭ ﺷﺐ، ﺁﺑﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﻭﺩﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺟﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﺳﻔﺎﻟﺖ ﺧﻴﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺍﻕ ﺁﻥ ﻧﻮﺭﻫﺎﯼ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺑﺎﺯ ﻣﯽ ﺗﺎﺑﺎﻧﻨﺪ، ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﺁﺭﻧﺪ ﻭ ﻓﻀﺎﯼ ﺍﺻﻠﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺳﺎﺯﻧﺪ.
ﺷﻤﺎﻳﻞ ﻧﮕﺎﺭﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﺁﺭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻳﻞ ﻫﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻟﺒﺎﺱ ﮐﺎﺭﺍﮐﺘﺮﻫﺎ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻭ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺻﺤﻨﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﺁﺭ ﻣﺜﻞ ﮐﺖ ﻭ ﺷﻠﻮﺍﺭ ﺗﻴﺮﻩ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﻩ، ﺑﺎﺭﺍﻧﯽ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮﯼ، ﮐﻼﻩ ﺷﺎﭘﻮ، ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻭ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎﯼ ﻣﺸﮑﯽ ﻓﻮﺭﺩ ﻭ ﮐﺎﺩﻳﻼﮎ، ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﮊﺍﻧﺮﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ ﮊﺍﻧﺮ ﮔﺎﻧﮕﺴﺘﺮﯼ ﻭ ﭘﻠﻴﺴﯽ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﺁﺭ ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ.
مفهوم و کاربرد کلمه ژانر
با ناطق شدن سینما تهیه کنندگان و کارگردانان پس از تولید موفق هر فیلم سعی میکردند به فرمول و ویژگیهای خاص ساخت آن دست پیدا کنند و میکوشیدند که از آن محصول به یک ژانر و گونه جدید برسند و به منظور تکرار آن موفقیت دست به تولید فیلمی مشابه با همان خصوصیات بزنند.
با ورود صدا به دنیای سینما کلمه ژانر که در واقع از زبان فرانسه گرفته شده بود در ابتدا بدون محدودیت و بی ضابطه به فیلمها اطلاق میشد که این امر بعدها توسط توضیع کننده ها و نویسندگان سر و سامان بهتری گرفت.
3) پویایی عناصر ژانر: همانطور که ژانرها در ابتدای ظهورشان کم کم شکل یافتند ، تغییر کردن و محو شدنشان نیز تدریجی است و طبق الگوهای تاریخی مشخصی صورت میگیرد. باید دقت داشت که تهیه کنندگان و کارگردانان سینما تنها افراد موثر در شکل گیری ژانر نبودند و منتقدان و مخاطبین هم در به ماهیت رسیدن ژانرها نقش داشته اند.
منبع
